ปีใหม่ ต้อนรับ หรือท้าทาย

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต)

ผ่านไปอีกปี รอข้างหน้าก็อีกปี เราทำมันให้ดีทั้งหมด

ไม่ว่าเราจะสนุกสนานกันอย่างไรก็ตาม สิ่งหนึ่งที่แน่นอนก็คือ ปีใหม่เป็นเวลาที่ครบรอบอีกปีหนึ่ง เวลาผ่านไปถึงปีใหม่ก็คือ ทุกอย่างมีการเปลี่ยนแปลงคืบหน้าไป ครบเวลา ๑ ปีนี่ ก็ถือว่าเป็นเวลาที่มากเหมือนกัน

เวลาที่ผ่านไป ๑ ปีในความรู้สึกของหลายๆ คน จะเร็วช้าไม่เท่ากัน บางคนก็เร็วมาก บางคนก็เร็วน้อย บางคนก็ช้า ทั้งนี้ก็ขึ้นต่อปัจจัยต่างๆ เช่น คนมีความสุขมีความทุกข์ไม่เท่ากัน มีความหวาดมีความหวังไม่เหมือนกัน

คนไหนมีความสุขมาก ก็มักจะรู้สึกว่าเวลาผ่านไปรวดเร็ว คนที่มีทุกข์ทรมานก็จะรู้สึกว่า เวลาช้า คนที่มีความหวาด กลัวภัยอันตรายที่มองเห็นอยู่ข้างหน้า ก็จะรู้สึกว่า เวลารวดเร็ว ถ้ามีความหวังรออยู่ว่าสิ่งที่ต้องการจะมาถึงเมื่อนั้นเมื่อนี้ เมื่อไรจะถึงสักที ก็จะรู้สึกว่าเวลาแห่งการรอคอยนั้นช่างช้าเหลือเกิน คนไหนมีภาระมีกิจต้องทำมาก ก็จะรู้สึกว่าเวลาเร็วเหลือเกิน ทำไม่ค่อยทัน คนไหนไม่ค่อยมีอะไรจะทำ เวลาก็จะผ่านไปช้า อย่างนี้เป็นต้น อันนี้เป็นเรื่องความรู้สึกของแต่ละคน แต่แท้จริงนั้นวันเวลาเสมอกันหมด มีความยุติธรรมต่อทุกคน

ธรรมชาติมีความเป็นธรรมเท่าเทียมกันแก่ทุกคน ก็อยู่ที่ว่าเมื่อเวลาหมุนเวียนเปลี่ยนไป คนจะรู้สึกเร็วช้าอย่างไร ซึ่งเราจะต้องอยู่และต้องสู้กับความเป็นจริง

ที่บอกว่าเมื่อถึงเวลาปีใหม่ก็ครบรอบปีหนึ่ง เรามองดูในแง่สนุกสนานบันเทิงมีความสุขก็ดีแล้ว อันนั้นเรียกว่าตั้งจิตไปในทางที่ถูก แต่พร้อมกันนั้นอีกด้านหนึ่งเราก็คงไม่ลืมว่า พร้อมกับที่คนทั้งหลายจำนวนมากมีความสนุกสนานนี่ ก็มีคนส่วนหนึ่งที่กำลังมีความทุกข์ มีความเศร้าโศกเสียใจ มีความลำบากทุกข์ยากต่างๆ ซึ่งก็ไม่ควรจะถูกทอดทิ้ง เราควรจะได้เหลียวแลเขาด้วย และถ้าเราได้ใช้เวลาในปีใหม่ สำหรับได้มองดู มีเยื่อใยมีน้ำใจต่อคนที่มีความทุกข์ยาก หรือแม้กระทั่งได้ไปทำอะไรเพื่อเขา ทำให้เขามีความสุขด้วย ก็จะทำให้เกิดเป็นสิริมงคลมากยิ่งขึ้น ตัวเราเองก็ได้บุญ เป็นการแผ่ขยายความสุขให้กว้างขวางออกไป

ที่ว่านี้ก็เป็นเรื่องของกาลเวลา เมื่อมันมาถึงแล้ว เราก็ต้องพยายามทำให้เกิดผลเป็นประโยชน์ให้มากที่สุด ด้านหนึ่งที่เราจะได้ก็คือตั้งใจไว้ดี ให้เป็นจิตใจดีงาม

นอกจากจิตใจดีงามก็แสดงออกมาเป็นพฤติกรรม อย่างที่ว่า แม้จะสนุกสนานก็ให้อยู่ในขอบเขตที่ไม่ก่อความเดือดร้อนเบียดเบียน ไม่ทำให้เกิดความเสียหาย อันนั้นเป็นด้านพฤติกรรม เป็นส่วนที่ ๒

แต่ส่วนสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือด้านปัญญา หมายความว่าต้องทำด้วยความรู้ความเข้าใจ รู้จักคิดคำนึงถึงปีใหม่ที่จะมาถึงต่อไปว่าเราจะทำอะไร จะดำเนินชีวิตอย่างไร เป็นต้นด้วย ไม่อยู่แค่พฤติกรรมและจิตใจสนุกสนานแล้วก็จบไป

เรื่องของปีใหม่ที่แท้นั้น ในที่สุดก็มาถึงหน้าที่ของปัญญา เวลาผ่านไปๆ ท่านเรียกว่ามันก็กลืนกินมนุษย์และสัตว์ทั้งหลาย อย่างชีวิตของเรานี่เมื่อเวลาผ่านไป ก็ก้าวไปสู่วัยเพิ่มขึ้น จากวัยเด็กก็เป็นหนุ่มเป็นสาว จากหนุ่มสาวก็เป็นเฒ่าชรา วัยของเราก้าวหน้าไปเรื่อย แต่วัยก้าวหน้าไปก็คือการที่มันเสื่อมลงไปนั่นเอง ความก้าวหน้าในที่นี้มันมาพร้อมกับความเสื่อมด้วย ซึ่งเราจะต้องเข้าใจยอมรับความเป็นจริง

เนื้อหาในเว็บไซต์นอกเหนือจากไฟล์หนังสือและไฟล์เสียงธรรมบรรยาย เป็นข้อมูลที่รวบรวมขึ้นใหม่เพื่อช่วยในการศึกษาค้นคว้าของผู้สนใจ โดยมิได้ผ่านการตรวจทานจากสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์
ผู้ใช้พึงตรวจสอบกับตัวเล่มหนังสือหรือเสียงธรรมบรรยายต้นฉบับก่อนนำข้อมูลไปใช้ในการอ้างอิง