เรื่องกำลังอย่างที่ว่ามานี้ก็เป็นระดับหนึ่ง แต่ถ้าดูทางธรรม เรื่องของกำลังไม่จบเท่านี้ ความมีพลังที่แท้อยู่ที่ไหน คราวนี้มาเจาะลึกลงไป พระพุทธเจ้าตรัสว่าตัวพลังความแข็งแรงที่แท้อยู่ที่ความเป็นอิสระ ความไม่ถูกกีดกั้นจำกัด ไม่ถูกกักขัง ไม่ถูกผูดมัดจองจำ เป็นต้น ใครจะมีพลังแข็งแรงเท่าไรก็ตาม ถ้าหากว่าตกหลุมตกบ่อ จมปลัก ถูกดูดกลืนไปแล้ว หรือว่าถูกมัดแน่น หรือถูกขังไว้ กำลังมีเท่าไรก็ไม่มีประโยชน์ แต่คนที่ไม่ถูกมัดไม่ถูกจองจำไม่ติดอยู่ในอะไรๆ ตัวเป็นอิสระจะเคลื่อนไหวอย่างไรก็ได้ มีกำลังเท่าไรก็ใช้ได้เต็มที่
เพราะฉะนั้น พลังจะมีความหมายตรงที่มีความเป็นอิสระ พระพุทธเจ้าจึงทรงเน้นว่าตัวพลังนั้นอยู่ที่ความเป็นอิสระ ไม่ต้องดูอะไรอื่น อย่างช้างตัวโตเหลือเกิน ไปลงคลอง จมโคลน ตกหลุม หรือติดหล่ม ถึงแม้ตัวโตมีกำลังเท่าไรก็ทำอะไรไม่ได้เลย หมดความหมาย
เพราะฉะนั้นเรื่องกำลังนี่ต้องมีความเป็นอิสระ อย่างช้างนั้นถ้าเขาไม่ติดหล่มไม่ติดโคลน มีกำลังเท่าไรก็ใช้ได้ทั้งหมด จะทำอะไรก็เคลื่อนไหวได้เต็มที่ มีกำลังมหาศาลจะลากซุงหรืออะไรก็ได้ คนเราก็เหมือนกัน จะมีพลังที่แท้ก็ต้องมีความเป็นอิสระ
เรื่องความเป็นอิสระไม่ถูกครอบงำไม่ถูกจำกัดขีดกั้นนี้ ขอให้ดูอย่างคนที่ทำงานเพื่อส่วนรวม ถ้าใจไปยึดติดอะไร หรือถูกครอบงำเสียแล้ว ก็จะทำอะไรได้ไม่เต็มที่ เพียงแค่ว่าใจไปห่วงผลประโยชน์ของตัวเท่านั้นแหละ ใจติดแล้ว ห่วงสถานะของตัว ตอนนี้ทำอะไรได้ไม่เต็มที่แล้ว ติดขัดไปหมด
เพราะฉะนั้น ความห่วง ความหวงแหน ความยึดติดในสิ่งต่างๆ ในโลกธรรม เช่น ลาภยศ เป็นต้น เหล่านี้แหละ เป็นตัวการร้ายที่ทำให้เราหมดความเป็นอิสระ พอหมดความเป็นอิสระแล้วก็หมดแรงที่จะทำกิจการงานตามความมุ่งหมาย ทำให้การงานหรือกิจการนั้นไม่ได้ผลดี
เพราะฉะนั้น จะต้องสร้างพลังที่แท้ คือความเป็นอิสระ ซึ่งโดยสาระหรือแก่นแท้ของมันก็คือการมีจิตใจที่ไม่ถูกกิเลสครอบงำนั่นเอง ไม่ให้ความโลภ ความโกรธ ความหลง เข้ามาครอบงำกำหนดได้ จิตใจของเราก็จะมุ่งแน่วเดินหน้าไปในจุดมุ่งหมายที่ดีงาม
อย่างเช่นพระสงฆ์นี่ เมื่อจิตใจไม่ติดอยู่กับลาภสักการะตลอดจนแม้แต่เรื่องตัวตนแล้ว ก็จะทำตามคำสอนของพระพุทธเจ้า ที่ว่าให้ปฏิบัติเพื่อประโยชน์สุขแก่ชาวโลก เพื่อพหูชนได้เต็มที่
พระสงฆ์เมื่อไม่มีความติดข้องในอะไรต่างๆ จะทำอะไรก็ทำได้เต็มที่ มีกำลังอุทิศตัวให้แก่ศาสนกิจงานพระศาสนาได้หมด ญาติโยมก็เช่นเดียวกัน เพราะฉะนั้นสิ่งสำคัญก็คือต้องพยายามทำตัวให้โล่ง ให้โปร่ง ให้เป็นอิสระ